آیا تا به حال نام پسوریازیس را شنیدهاید؟
پسوریازیس یک بیماری شایع پوستی است که چرخه زندگی سلولهای پوست از حالت طبیعی خارج میشود و به سرعت شروع به تقسیم سلولی میکنند. این مسئله باعث میشود که سلولها به سرعت در سطح پوست تولید و تکثیر شوند. سلولهای پوستی اضافی، در اندازهها و تکههای قرمز هستند که خارش دارند و گاهی هم دردناک هستند. این یک نوع بیماری خود ایمنی است که به بیماری صدف نیز معروف است و واگیردار نیست.
پسوریازیس چیست؟
پسـوريازيس يـک اخـتلال ايمنـی شـايع وابسـته بـه لنفوسـيت T اسـت كـه بـا پـلاکهـای قرمـز، ضـخيم و پوستههـای نقـرهای مشـخص مـیشـود. این بیماری پوستی چندان شایع نیست ولی افرادی که با آن درگیر هستند مشکلات زیادی را پیش رو دارند. بیماری پسوریازیس که آن را به نام بیماری صدف نیز میشناسند، یک بیماری پوستی خود ایمنی است، یعنی بدن علیه خودش عمل میکند.
این بیماری پوستی در هـر سـنی رخ مـیدهـد و بـا مشــكلاتی مثــل افســردگی، كــاهش كيفيــت زنــدگی، بيماریهای قلبی و عروقی، سكته مغـزی، لنفومـا ديابـت مليتوس، سندرم متابوليک و آرتريت سـورياتيک همـراه است.
علت دقيق اين بيماری شناخته شده نيست، بنابراين هنوز راهی قطعی برای برطرف کردن اين بيماری وجـود نداشته و تنها از روش علامتی برای افـراد مبـتلا اسـتفاده میشود. يكی از فرضهايی كه امروزه درمورد اين بيماری مطرح شده است، نقش احتمالی عوامل ميكروبی و تشكيل آنتی بادی عليه اين عوامل مـیباشـد.
دلیل اصلی بیماری پسوریازیس به وراثت باز میگردد. به این معنا که از بدو تولد در ژن فرد وجود دارد، ولی بروز آن قطعی نیست. برخی از عوامل مانند عفونت، تحریکات موضعی، داروهای خاص، آسیب پوست، آب و هوا، سیگار، الکل و استرس میتواند این بیماری را نمایان کند. هدف اصلی راههای بهبود این بیماری این است که سرعت رشد سلولهای پوست را کاهش دهد.
انواع پسوریازیس
این بیماری پوستی انواع مختلفی دارد و با توجه به محل بروز علائم و درصد شیوع آن، در دستههای مختلفی تقسیمبندی میشود :
۱.پسوریازیس ولگاریس یا پلاکی
پلاک پسوریازیس، یک مرکز نقرهای احاطه شده توسط یک مرز قرمز میباشد. در نوع پلاکی که رایج ترین شکل از بیماری است و به صورت تکههای برآمده و قرمز پوشش داده شده با یک لایه سفید نقرهای از سلولهای پوست مرده به نظر میرسد. گاهی بعد از بهبود خشکی و لکههای خون در زیر لایههای سلولی دیده میشود این تکه و یا پلاک اغلب در پوست سر، زانو، آرنج و کمر ظاهر میشود. آنها اغلب خارشدار و دردناک هستند و میتوانند خونریزی کنند.
۲.پسوریازیس ناخن
تغییرات ناخن تا ۵۰ درصد در افراد مبتلا به این بیماری پوستی و حداقل ۸۰ درصد از افراد مبتلا به ورم مفاصل پسوریاتیک رخ میدهد. این دسته از بیماری در بخش کوچکی از ناخن دست یا ناخن پا ظاهر میگردد. در این شرایط، رشد ناخن غیر عادی شده و ناخن تغییر رنگ میدهد و در مواقع حاد ضخامت ناخن آشکار شده و فرم آن از بین میرود.
۳.پسوریازیس خالدار یا قطرهای
این بیماری در کودکان و نوجوانان به وجود میآید و دلیل اصلی آن عفونت باکتریایی مانند «عفونت گلو» است. در اثر این عفونت تکههای خشک پوست در سراسر بدن تشکیل میشود و اغلب بعد از مدتی از بین میرود. لکههای کوچک و شبیه به قطره آب بر روی بدن، دست، پا و کف سر به وجود میآید. ضایعات توسط پوسته نازکی پوشانده میشوند اما ضخامت لکهها در این نوع نسبت به دیگر انواع کمتر است.
۴.پسوریازیس معکوس (صدف پوستی)
این بیماری در بخشهایی از پوست بدن به وجود میآید که پر چین و چروک باشد. پلاکهای قرمز، صاف و خارشآور در ناحیههایی مانند زیر بغل، کشاله ران، باسن، زیر سینه و نواحی اطراف دستگاه تناسلی ظاهر میشوند. تعریق بدن شدت خارش را افزایش میدهد. پیشرفت این نوع بیماری، تبدیل به یک عارضه قارچی خواهد شد.
۵.پسوریازیس پوست سر
نوعی پسوریازیس پلاکی است که در محدوده سر و در نقاطی مثل پوست کف سر، پیشانی، گوش و یا گردن ظاهر میشود.
این نوع از بیماری، اغلب با اگزما یا درماتیت سبورئیک (مانند شوره سر) اشتباه گرفته میشود. این در حالی است که پسوریازیس پوست کف سر، پلاکهای قابل تشخیصی دارد، اما اگزمای سبورئیک بیشتر ظاهری زردرنگ و چرب دارد.
۶. پسوریازیس پوستهای
نوع نادری از این بیماری است که در سطح وسیع یا حتی کوچک با التهاب بسیار شدید روی دست، پا و انگشتان ظاهر میشود. شیوع این نوع نسبت به دیگر انواع بیماری کمتر است اما سرعت گسترش آن بسیار است. در این وضعیت علاوه بر ضایعات پوستی تارها یا پودرهای حاوی مایع نیز درون پوست دیده میشود. تب، لرز، خارش شدید، اسهال و استفراغ در این نوع از بیماری شایع است.
۷.پسوریازیس اریترودرمیک
این نوع از بیماری احتمال شیوع کمتری دارد و میتواند تمام سطح بدن را با پوستههای قرمز بپوشاند که همراه با خارش و سوزش شدید است.
اگر برای بهبود نوع اریترودرمی بلافاصله اقدامی نشود، میتواند عاملی تهدیدکننده برای حیات باشد. در صورت بروز علائم این نوع از بیماری، لازم است هرچه سریعتر به پزشک مراجعه کنید.
۸.پسوریازیس مفصلی یا آرتریت پسوریاتیک
این بیماری علاوه بر التهاب و پوسته پوسته شدن پوست، باعث تورم و درد مفاصل میشود. گاهی فقط درد مفاصل علائم بروز داده شده است و گاهی نیز با تغییر در ظاهر ناخنها همراه است. نشانههای آرتریت پسوریاتیک از حالت متوسط تا شدید متغیر است و میتواند هر کدام از مفاصل بدن را درگیر کند. همچنین ممکن است موجب سفتی و آسیب جدی مفاصل شود و در شرایط مزمن به تغییر شکل دائمی مفاصل منجر گردد.
علائم پسوریازیس چیست؟
با توجه به وجود انواع مختلف بیماری، علائم این بیماری در هریک از افراد متفاوت است. در برخی بیماران پراکندگی فلسهای پسوریازیسی کم و اندازه آنها کوچک است اما در برخی دیگر وسعت التهابات پوستی ایجاد شده وسیع بوده و تا ۹٠ درصد پوست را نیز فرا میگیرد. شایعترین علائم این بیماری پوستی به شرح زیر است:
- ایجاد برجستگی و التهاب بر روی پوست
- پدید آمدن فلسهای نقرهای-سفید و یا پلاکهای قرمزرنگ بر روی پوست
- خشکی پوست که به سادگی ترک خورده و دچار خونریزی شود
- احساس سوزش و خارش شدید پوست
- احساس درد و ورم در ناحیه مفاصل
- برآمدگی و ضخیم شدن ناخنها
- ایجاد تاولهای چرکی
البته ممکن است در هر فرد به طور متفاوت خود را نمایان کند و یک فرد مبتلا به این بیماری تمام این علائم را تجربه نکند. برای مثال در نوع پلاکی و خالدار علائم خفیف هستند و خونریزی و درد مفاصل به ندرت دیده میشود، در حالی که در نوع اریترودرمیک که نوع شدید است بسیاری از علائم بالا ظاهر میشود. بیشتر افراد مبتلا، علائم بیماری را به صورت چرخهای تجربه میکنند. در هر دوره به مدت چند روز علائم عود کرده و پس از مدتی دوباره ناپدید و یا شدت آنها بسیار کم میشود. در برخی شرایط ممکن است عوامل محیطی و یا عفونتهای باکتریایی سبب شدت یافتن علائم بالینی شوند.
آیا بیماری پسوریازیس قابل پیشگیری است؟
این بیماری قابل پیشگیری نیست اما قابل کنترل است. افراد مبتلا به این بیماری ممکن است در یک دوره زمانی هیچ گونه علائمی نداشته باشند اما به یک باره بیماری آنها نمایان میشود و علائم آن شدت پیدا میکند و باعث آزار و اذیتشان شود.
معمولترین عوامل تشدید کننده بیماری پسوریازیس عبارتند از:
- استرس
- استعمال دخانیات
- قرار گیری در معرض آب و هوای سرد
- مصرف برخی از داروهای خاص
- ابتلا به بیماری های تضعیف کننده سیستم ایمنی بدن
- ابتلا به بیماری های عفونی مانند سرماخوردگی و آنفولانزا
- خشکی زیاد پوست
- جراحت های عفونی
- چاقی
راههای بهبود پسوریازیس
متاسفانه این اختلال پوستی راه قطعی برای بهبود ندارد اما میتوان با استفاده از کرم مرطوب کننده و رعایت موارد زیر از علائم و عوارضی که با خود به همراه دارد، کم کرد.
- حمام کردن
- رژیم غذایی مناسب
- استفاده از مرطوب کننده
- عدم کشیدن سیگار و قلیان
- قرار گرفتن زیر نور خورشید
- حفظ آرامش و عدم داشتن استرس
- استفاده از ویتامین ها و مکمل های غذایی
جلوگیری از پیشرفت بیماری پسوریازیس
برخی از مراقبتهای این بیماری باعث میشود روند پیشرفت آن کندتر شود، از جمله این مراقبتها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- از پوست در مقابل کشیده شدن آن محافظت کنید. استفاده از روغنها و کرمهای برای کنترل خشکی پوست را به شما پیشنهاد میکنیم.
- از محصولات نرم کننده پوست استفاده کنید. استفاده از این محصولات باعث میشود پوستههای کمتری در سطح پوست ایجاد شود.
- از برخورد آب خیلی گرم با پوست پرهیز کنید. سعی کنید بیشتر دوش آب سرد بگیرید. دوش آب سرد تحریکات پوستی را کاهش میدهد. همچنین از بروز التهابات بیشتر پوستی جلوگیری میکند.
- در اسرع وقت برای بهبود این بیماری به متخصص پوست مراجعه کنید. راهکار مناسب و تجویز پماد با توجه به شدت عارضه باید توسط متخصص تشخیص داده شود.
چند توصیه برای کاهش عوارض پسوریازیس
۱.آلوئه ورا
کرم آلوئه ورا میتواند به تسکین قرمزی، التهاب و پوسته پوسته شدن کمک کند. در طب سنتی مدتهاست که از ژل داخل گیاه آلوئه ورا برای درمان زخمهای پوستی استفاده میکند. استفاده از پماد حاوی آلوئه ورا احتمال دارد به کاهش قرمزی، پوسته پوسته شدن و التهاب ناشی از پسوریازیس کمک کند.
۲.افزایش میزان نوشیدن آب
نوشیدن بیشتر آب یک شیوه آسان برای پیشگیری و بهبود عوارض این بیماری است که شاید تا کنون به آن فکر نکرده باشید. هنگامی که به پسوریازیس مبتلا شده باشید، آبرسانی خوب میتواند از خشک شدن بیش از اندازه پوست پیشگیری کند. بیش از ۹۰ درصد بدن از آب تشکیل شده است و باید همواره آب لازم برای بدن خود را فراهم کنید.
۳.مکملهای غذایی
مناسب استفاده کنید بهتر است که بعضی از مکملهای غذایی که به سلامت پوست شما کمک میکنند و خاصیت بهبود دهنده در بیماری پسوریازیس نیز دارند استفاده کنید که از مهم ترین آنها عبارتند از: روغن ماهی (اسید چرب امگا سه)، ویتامینهای Cو D ، سرکه سیب طبیعی
۴.قرار گرفتن در معرض نور خورشید
گاهی اوقات قرار گرفتن در معرض نور خورشید، میتواند ظاهر پوست را در زمان ابتلا به این بیماری پوستی بهبود ببخشد. برای این کار بهتر است در دورههای کوتاه مدت و به صورت تدریجی در معرض آفتاب قرار بگیرید. بیماران بهتر است روزانه به مدت 5 تا 10 دقیقه، هنگام ظهر در معرض نور آفتاب قرار بگیرند. یادتان باشد که تنها قسمتهای آسیب دیده پوست باید در معرض نور خورشید قرار بگیرد.
۵.دور کردن اضطراب و استرس
از آن جایی که بیماری پسوریازیس معمولا با یک استرس شدید شروع میشود، توصیه میگردد، این بیماران با روشهای مختلف خود را از استرس دور نگه دارند چون به محض ایجاد تنش عصبی، بیمار دچار خارش و التهاب ضایعات میگردد. روزانه ۲۰ دقیقه یوگا ضمن کاهش استرس به انعطاف پذیری مفاصل در آرتریت پسوریاتیک کمک میکند.
۶.استفاده از زردچوبه
زردچوبه به کاهش زخمهای پسوریازیس کمک میکند. میتوان آن را در قالب قرص و یا مکمل مصرف کرده یا بر روی غذا بپاشید. دوز مصرفی زردچوبه ۱.۵ تا ۳.۰ گرم در روز است. همچنین میتوانید زردچوبه را با آب ترکیب کنید و خمیر چسبناکی از آن بسازید، سپس این خمیر را مستقیما بر روی پوست آسیب دیده بمالید. این روش را باید هر شب پیش از خواب انجام دهید و صبح فردا پوستتان را بشویید.
۷. سرکه سیب
سرکه سیب میتواند به کاهش علائم پسوریازیس کمک کند، زیرا این ماده غذایی قادر است سطح pH بدن را متعادل کند. روی سطح پوست سرکه سیب و آب را با نسبتهای برابر با هم ترکیب کنید، سپس با استفاده از گاز استریل یا تکه پارچهای تمیز این محلول را به آرامی روی نواحی آسیب دیده بکشید. بعد از ۳۰ دقیقه، میتواند پوستتان را به طور کامل با آب تمیز بشویید. این کار را باید دستکم روزی دو بار انجام دهید
۸. استفاده از ژل رویال
پسوریازیس یک بیماری خودایمنی است که وابسته به لنفوسیت Tاست که بدن علیه خودش عمل میکند. استفاده از ژل رویال باعث اعتدال در سیستم ایمنی بدن میشود که نقش مهمی در بهبود سرطان، انواع آلرژی و همچنین التهابات دارد. ژل رویال زنبورعسل باعث تشکیل لنفوسیت T که مسئول پاسخهای ایمنی در مقابل ویروسها، سلولهای سرطانی و التهابات است، میشود.
بیماری پسوریازیس، زمینهساز کدام بیماریها است؟
اگر درگیر پسوریازیس هستید، ممکن است در معرض خطر بعضی بیماریهای خاص قرار بگیرید. این بیماریها شامل:
1.اختلالات چشم:
بیماری ملتحمه و بلفاریت در افراد مبتلا رایج هستند.
۲.دیابت نوع 2:
خطر ابتلا به دیابت نوع 2 در افراد مبتلا به پسوریازیس بیشتر است.
3. فشار خون بالا:
فشار خون بالا در افراد مبتلا به این بیماری پوستی بیشتر دیده میشود.
۴. بیماری قلب و عروقی:
برای افرادی که مبتلا به پسوریازیس هستند، خطر ابتلا به بیماری قلبی عروقی دو برابر بیشتر از افراد بدون این بیماری است. این بیماری باعث افزایش ضربان قلب، سکته مغزی، کلسترول بالا و آترواسکلروز میشوند.
۵.سندروم متابولیک:
این سندرم که شامل فشار خون بالا، افزایش سطح انسولین و سطوح کلسترول غیر طبیعی است، خطر ابتلا به بیماری قلبی را افزایش میدهد.
۶. بیماری پارکینسون:
این بیماری مزمن عصبی بیشتر در افراد مبتلا به پسوریازیس اتفاق میافتد.
۷.بیماری کلیوی:
پسوریازیس متوسطتا شدید بیماران کلیوی را با خطر بیشتری تهدید میکند.
۸.مشکلات عاطفی:
این بیماری پوستی میتواند کیفیت زندگی شما را تحت تاثیر قرار دهد. پسوریازیس با کمبود اعتماد به نفس و افسردگی همراه است.
۹.سایر بیماریهای خود ایمنی مانند بیماری ام اس و بیماری های التهابی روده به نام بیماری کرون بیشتر به افرادی که مبتلا به پسوریازیس هستند حمله میکنند.